به گزارش پروژه های عمرانی ایران به نقل از گمرک جمهوری اسلامی ایران، تیرالکترونیک نخستین پروژه بینالمللی محسوب میشود که ایران به عنوان کشور پایلوت اجرای یک پروژه جهانی در میان ۷۰۰ کشور انتخاب شده است.
عملکرد سیستم تیر الکترونیکی (E- TIR) برمبنای تبادل سریع اطلاعات دیجیتال میان شرکت حملونقل، مقامات گمرک، سازمانهای تضمینکننده سیستم TIR و سازمان ملل است.
کلمه تیر (TIR) مخفف حملونقل جادهای بینالمللی است و در حال حاضر سیستم TIR تنها سیستم ترانزیت جهانی است که تحت آن کالاها از گمرک مبدأ به طریقه مهر و موم شده به گمرک مقصد با کنترلهای هماهنگ و پروسههای مشترک با تضمین بینالمللی معتبر منتقل میشوند. این امر موجب تسهیل تجارت و حملونقل شده و از بروز مشکل در جمعآوری حقوق و عوارض گمرکی جلوگیری میکند.
این سیستم براساس کنوانسیون تیر سازمان ملل طراحی شده و پس از آن با پشتیبانی طرفهای قرارداد تحت کمیسیون اقتصادی اروپای سازمان ملل متحد (UNECE) ادامه یافته است. از آن زمان به دستور سازمان ملل، اتحادیه حملونقل بینالمللی جادهای (IRU) مدیریت زنجیره تضمین بینالمللی، تهیه و توزیع کارنهتیر و استفاده از فناوری اطلاعات و پردازش اداری و تضمین همکاری موفق بخش دولتی و خصوصی را برعهده دارد.
هماکنون ۷۰ کشور در چهار قاره جهان عضو کنوانسیون تیر هستند و کشورهای زیادی در آفریقا، آسیا، خاورمیانه و آمریکا برای پیوستن به این کنوانسیون در آینده نزدیک علاقهمندی خود را اعلام کردهاند.
سالهای بسیاری بود که دفترچههای چند برگی و رنگی کارنه، سمبل سیستم تیر بهشمار میرفت. کارنه تیر نه تنها یک سند استاندارد ترانزیت گمرکی بهشمار میآید، بلکه دلیلی ملموس برای تضمین بینالمللی پرداخت حقوق و عوارض کالاهایی است که تحت سیستم TIR جابهجا میشوند.
اما با گذشت زمان و تغییر یافتن فناوریها، برای ارائه سرویس بهتر به شرکتهای حملونقل و ادارات گمرک، سیستم تیر نیز باید برای رقابتی شدن و کارآمدتر شدن دچار تغییر میشد. از اینرو اتحادیه حملونقل بینالمللی جادهای (IRU) و کمیسیون اقتصادی اروپای سازمان ملل (UNECE) بر آن شدند تا رویه TIR را با امضاء موافقتنامهای، کاملاً مکانیزهکنند و بدین ترتیب راه برای اجرای پروژه تیر الکترونیکی هموار شد و با توجه به پیاده سازی گمرک دیجیتال در ایران؛ گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان اولین گمرک پایلوت برای راه اندازی تیر الکترونیک انتخاب و این پروژه با موفقیت در گمرک ایران اجرایی شد.
این پروژه آزمایشی بهطور رسمی از اکتبر ۲۰۱۵ با راهبری مقامات گمرکات ایران و ترکیه بهعنوان دو کشور پیشتاز و انجمنهای تضمین TIR دو کشور به نام اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران (ICCIMA) و اتحادیه اتاقها و تبادل کالاهای ترکیه (TOBB) و با همکاری اتحادیه حملونقل بینالمللی جادهای (IRU) و کمیسیون اقتصادی اروپای سازمان ملل (UNECE) شروع بهکار کرد.
همچنین همه طرفهای درگیر در پروژه پایلوت E-TIR برای تبادل اطلاعات از سیستمهای امن و وبمحور و اختصاصی برخوردار هستند. انجمنهای محلی با استفاده از پرتال TIR Association، گارانتیهای الکترونیک را برای عاملان حملونقل صادر میکنند و در حالی که عاملان حملونقل میتوانند با استفاده از پرتال TIR Holder یک تضمین الکترونیکی را سفارش داده و پیشاظهارنامه را به ادارات گمرک ارائه دهند.
اطلاعات TIR از طریق سیستم گمرک به IRU و سریعاً به سیستم تیر الکترونیکی بینالمللی که UNECE میزبان آن است مخابره میشود.
نکته حائز اهمیت این است که تیر الکترونیکی یا E-TIR در مطابقت کامل با اصول استانداردهای چارچوب امن (SAFE) سازمان جهانی گمرک برای ایمنسازی و تسهیل تجارت است.
